Το Λωβοκομείο Χίου που μας γοητεύει και μας εκπλήσσει με την ιστορία του

Το Λωβοκομείο της Χίου είναι το μακροβιότερο Λεπροκομείο της Ελλάδας με συνεχή παρουσία 6 περίπου αιώνων ταγμένο στην περίθαλψη των ασθενών από λέπρα. Αναφέρεται ως το «Καθαριότερο» και ως το πλέον «καλώς διοικούμενο ίδρυμα» το οποίο παρείχε ανέσεις και πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους ασθενείς του.

Οι Γενουάτες ίδρυσαν το Λωβοκομείο στη Χίο πιθανόν το 1378, στην περιοχή Σήφι, μέσα στην κοιλάδα της Υπακοής, η οποία είχε λάβει την ονομασία αυτή από τον ναό της Παναγίας Υπακοής, ή της Παναγίας της Επικόου που βρισκόταν ήδη από την Βυζαντινή περίοδο στην ίδια περιοχή, με σκοπό τον περιορισμό της εξάπλωσης της λέπρας η οποία έβλαπτε τα εμπορικά και οικονομικά τους συμφέροντα. Είναι γνωστή άλλωστε η εξάπλωση του νοσήματος στο νησί από τον 10 αιώνα λόγω της κομβικής θέσης του στις θαλάσσιες οδούς επικοινωνίας στην περιοχή του Αιγαίου.

Σε διαθήκη του Β. Ιουστινίανη του 16ου αιώνα, το άσυλο αναφέρεται ως «Νοσοκομείο του Αγίου Λαζάρου», «Καλό χωριό», «Ιερό Νοσοκομείο των ασθενών», και ως «Λωβοχώριον».

Το έτος 1737 όπως αναγράφεται σε ανάγλυφη πινακίδα, κοντά στο αρχικό Λωβοκομείο των Γενουατών και ταυτόχρονα με την ανοικοδόμηση του ναού της Παναγίας, οικοδομήθηκαν νέοι οικίσκοι για τους Λεπρούς από κάποιον δωρητή Καλβοκορέση του κλάδου των Μουζάλα.

Στα προεπαναστατικά χρόνια ο αριθμός των οικημάτων έφτασε στα 30 και η δυνατότητα φιλοξενίας μέχρι 150 ασθενείς. Στη σφαγή του 1822, όλοι οι λεπροί ακολούθησαν την τύχη των υπολοίπων κατοίκων του νησιού και σφαγιάσθηκαν πλην 5 τροφίμων με τον τότε εφημέριο του Λωβοκομείου πατέρα Άνθιμο Πουλάκη που διασώθηκαν, ενώ το ίδρυμα πυρπολήθηκε μαζί και ο ναός της Παναγίας. Η επαναλειτουργία του ιδρύματος φαίνεται να ξεκινά το 1831 με πρωτεργάτη τον δραστήριο πατέρα Άνθιμο Πουλάκη.

Κατά το 1845 το ίδρυμα περιελάμβανε 30 οικήματα για την παραμονή των ασθενών, τα οποία περιβάλλονταν από κήπους με λουλούδια τους οποίος φρόντιζαν οι ασθενείς. Το 1847 το ίδρυμα λειτουργεί κανονικά και δέχεται ασθενείς χωρίς διακρίσεις εθνικότητας ή οικονομικής κατάστασης και από άλλα νησιά του Ελλαδικού χώρου.

Το 1858 φαίνεται ότι το ίδρυμα διαθέτει αξιοσημείωτη ακίνητη περιουσία από δωρεές. Πενήντα χρόνια μετά την επαναλειτουργία του, το Λωβοκομείο Χίου καταρρέει και πάλι, από τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Χίο το 1881.

Το 1885 ανακαινίζεται με δωρεές ευπόρων Χιωτών. Το 1892 γίνονται επισκευές και περιτοιχισμοί του ιδρύματος ενώ 2 χρόνια αργότερα επισκευάζονται και πάλι τα οικήματα των ασθενών. Όμως παρά τις ανακαινίσεις το ίδρυμα φαίνεται ότι ακόμα έπασχε σοβαρά.

Οι άγνωστες πτυχές της ιστορίας του Λωβοκομείου στο Politischios Podcast

Το 1905 η κατάσταση των οικίσκων όπου παρέμεναν 40 ασθενείς ήταν τραγική ενώ το ίδρυμα αδυνατούσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες του. Από το 1900 εύποροι Χιώτες της διασποράς κινητοποιούνται από τον Μ. Καλβοκορέση, για την ανακαίνιση του Λωβοκομείου. Την περίοδο αυτή φαίνεται εφημέριος ο Άγιος Άνθιμος Βαγιάνος που οργανώνει το Λωβοκομείο.

Το 1909 με σχέδια του μηχανικού Ι. Βερικέτη, κτίζονται 14 αντισεισμικά περίπτερα με 2 ευρύχωρα δωμάτια το κάθε ένα, στεγασμένο υπαίθριο χώρο για την παραμονή των ασθενών, μικρό μαγειρείο και τουαλέτα. Τα οικήματα είχαν αλεξικέραυνο, ενώ έγινε ειδική κατασκευή για την προμήθεια άφθονου νερού καθώς και αποχετευτικού δικτύου.

Επιπλέον κτίσθηκαν για τις ανάγκες των ασθενών λουτήρες με δυνατότητα θερμού νερού, ιατρείο και φαρμακείο. Τα υλικά ήταν άριστης ποιότητας και πολλά εισήχθηκαν από το εξωτερικό, Αγγλία, Γαλλία και Λιθρί (Ερυθραία Μ.Ασίας). Ανακαινίζεται ο ναός του Αγ. Λαζάρου και το νεκροταφείο με 12 νέους λιθόκτιστους ομοιόμορφους τάφους.

Το 1925 με δαπάνες Καλβοκορέση επισκευάζεται ο δρόμος από Κοφινά προς το Λωβοκομείο. Το 1933 το Λωβοκομείο περιλαμβάνει εστιατόριο, μαγειρείο, Εφορείο (χώρος αναψυχής), αποθήκη, πλυντήρια, και τα 4 περίπτερα δόθηκαν για τη στέγαση του προσωπικού. Κάθε περίπτερο είχε δυνατότητα φιλοξενίας 8 ατόμων.

Το 1959, το Υπουργείο Κοιν. Πρόνοιας δεν ανανέωσε την σύμβαση νοσηλείας των ασθενών και το Λωβοκομείο διέκοψε την λειτουργία του. Οι τελευταίοι 8 ασθενείς μεταφέρθηκαν στο ανάλογο ίδρυμα στην Αγία Βαρβάρα Αττικής με σκοπό την αποθεραπεία τους. Όμως μετά από μικρό χρονικό διάστημα επιστρέφουν και ζητούν να παραμείνουν μέσα στο άσυλο λόγω των καλών συνθηκών διαβίωσης. Σε επέμβαση της αστυνομίας για εκκένωση του χώρου, μεσολαβούν οι κάτοικοι και μετά από επικοινωνία με τον Πατέρα Άγιο Νικηφόρο Τζανακάκη επιστρέφουν στην Αγ. Βαρβάρα.